Regulamin kawalerii.

Broń biała - szabla i lanca - ta tradycyjna broń kawalerii, wyraża ducha zaczepnego, który zawsze cechował i nadal powinien cechować kawalerię polską.

W walce wręcz w jak najjaskrawszy sposób występuje bezpośrednie współdziałanie jednostek i oddziałów, ta naczelna zasada działania na polu bitwy.

Tylko ta kawaleria spełni swoje zadania, która będzie miała pełne zaufanie do swej broni i będzie umiała jej użyć.

W walce wręcz kawaleria polska musi być panią pola walki.

Do władania bronią białą jeździec:

1. skierowuje wzrok na oczy przeciwnika (przy pozornikach - na cel),
2. skraca wodze tak, aby lewa pięść oparła się z góry o szyję końską w połowic jej długości, a ruch jeźdźca podczas władania bronią nie odbijał się na pysku konia; jednocześnie unosi kości siedzeniowe z siodła,
3. silniej opiera się na strzemieniu tej strony, z której chce walczyć, jednocześnie pochylając (silniej - z lancą, słabiej - z szablą) w tym kierunku wyprostowany tułów.

W kłusie to wszystko powinno następować z kłusa ćwiczebnego.

W galopie i cwale jeździec cały czas już jedzie w półdosiadzie i ze skróconymi wodzami, wobec czego opiera się tylko silniej na jedno (z tej strony, z której chce walczyć) ze strzemion, tułów natomiast podnosi w miarę potrzeby (rzadziej - z lancą, zawsze - z szablą).

Instruktor nie powinien nigdy wychodzić z wprawy we władaniu bronią.

Uczyć należy przede wszystkim własnym przykładem. Ucząc pieszych instruktor jest pieszo, ucząc konnych - występuje konno.

Zapoznanie z władaniem bronią białą jest początkiem szkolenia; doskonałość można osiągnąć tylko przez stałą, systematyczną zaprawę.

Całe szkolenie powinno mieć charakter nauczania indywidualnego i być traktowane jako sport.

Szkolenie zbiorowe można stosować tylko jako krótkie, pomocnicze lekcje zaprawy.

Ćwiczeń "na komendę" należy używać tylko wyjątkowo. Instruktor musi zwrócić szczególną uwagę na to, aby przez zbyt długą przerwę między zapowiedzią a hasłem komendy nie popsuć mechaniki wykonania.

Podział na okresy zależy, między innymi od warunków klimatycznych i z małymi wahaniami będzie następujący:

• okres I - 2 miesiące - szkolenie pieszo i na drewnianym koniu;
• okres II - 4 miesiące - szkolenie na koniu; opanowanie pracy w galopie;
• okres III - od 7 miesiąca - praca w galopie i w cwale; w 9 miesiącu całkowite opanowanie pracy w cwale.

Nie należy czekać z rozpoczęciem ćwiczeń we władaniu bronią białą aż do opanowania przez rekrutów znajomości musztry formalnej.

Ćwiczenie z bronią białą należy rozpocząć najpóźniej w 2 tygodnie po przybyciu rekruta do oddziału.

Ćwiczenia należy prowadzić swobodnie, szkoląc indywidualnie i traktując je jako sport.

Do ćwiczenia ustawia się rekrutów początkowo w jeden szereg w półkole, w odstępach równych 5 krokom przy ćwiczeniu szablą, a 10 krokom przy ćwiczeniu lancą. Po oswojeniu się rekrutów z władaniem szablą i lancą można ich ćwiczyć w dwuszeregu (odstęp i odległość 5 lub 10 kroków) w półkolu.

Oddział do ćwiczeń we władaniu szablą i lancą pieszo ustawia się na komendę "Od środkowego do władania szablą (lancą) - na 5 (10) kroków - biegiem odstąp".

Instruktor zajmuje miejsce wewnątrz półkola, stopniowo osobiście pokazuje wszystkie chwyty bronią białą dotyczące musztry formalnej oraz władanie bojowe.

Po dokładnym zaznajomieniu rekruta z chwytami szablą należy niezwłocznie (pożądane jak najwcześniej) przejść do szkolenia we władaniu szablą z użyciem pozorników.

W tym celu ustawia się rekruta w odległości od pozornika (z łozą, gliną lub chochołem) trochę (około 20 cm) mniejszej od długości ręki z szablą (rekrut w postawie do cięcia lub do pchnięcia).

Rekrut wzorując się na instruktorze wykonywa cięcia lub pchnięcia samodzielnie; wykonanie na komendę należy stosować wyjątkowo, tylko w odniesieniu do rekrutów wybitnie mało pojętnych.

Do szkolenia w cięciu z góry rekrut musi stać w rozkroku na podwyższeniu, aby mógł uzyskać pełny wymach szablą (aby nie ciąć szablą w ziemie i nie zginać prawej ręki).

Nie wolno uczyć cięcia słomianego warkocza pieszo.

Równolegle z władaniem szablą pieszo, z użyciem pozorników, oraz z władaniem lancą pieszo, należy szkolić rekruta we władaniu lancą i szablą na osiodłanym drewnianym koniu.

Celem tego szkolenia jest nie tylko wykonywanie poprawnych cięć, pchnięć i zasłon, lecz również nauczenie rekruta odpowiedniego dosiadu z bronią w ręku.

Pozorniki należy ustawiać w takiej odległości i odstępie od konia, aby w chwili wykonywania cięcia lub pchnięcia była (odległość) naturalna, tj. taka, z jakiej można skutecznie i swobodnie dosięgnąć bronią przeciwnika.

Po wejściu na koń w myśl rozdziału A jeździec do ćwiczeń we władaniu bronią białą przybiera dosiad opisany w § 151.

Nie wolno na drewnianym koniu udawać jazdy cwałem (stosować dosiad do cwału).

Ćwiczenia na drewnianym koniu należy uważać za ćwiczenia przygotowawcze, których celem jest zapoznanie rekruta z techniką władania lancą i szablą na koniu oraz nauka oceny odległości od przeciwnika.

Jeździec na drewnianym koniu.

Nauczanie władania lancą i szablą w ruchu polega na działaniu jeźdźca lancą lub szablą na pozornik umieszczony na saneczkach lub wózku ciągniętych przez pieszego (ych) za pomocą długiej linki.

Celem okresu II jest wyrobienie silnego i pewnego cięcia, pchnięcia lub zasłony oraz uspokojenia i przyzwyczajenia koni do chwytów bronią białą i do pozorników.

Po rozpoczęciu nauki prowadzenia konia należy niezwłocznie rozpocząć szkolenie we władaniu bronią białą na koniu.

Konie - kiełznane wędzidłem, siodłanie - ćwiczebne.

Chody końskie należy stosować stopniowo.

Pierwsze lekcje polegają na tym, że szeregowcy uszykowani na bardzo dużym kole ćwiczą się we wszystkich chwytach szablą lub lancą, bez użycia pozorników.

Celem tych ćwiczeń jest przyzwyczajenie szeregowców do jazdy konno z bronią, w ręku oraz oswojenie ich z użyciem broni białej na koniu.

Szczególną uwagę należy zwrócić na spokojne prowadzenie konia lewą ręką, oraz na poprawne, naturalne władanie bronią.

Następnym etapem szkolenia będą lekcje z użyciem pozorników na liniach prostych. Początkowo należy uczyć tylko na pojedynczym pozorniku. Właściwym chodem końskim do władania bronią białą jest galop, jednak ze względu na nieprzygotowanie jeszcze szeregowców do pracy na koniu w galopie dopuszczalne jest szkolenie początkowo w kłusie (zawsze ćwiczebnym), a nawet w stępie.

Wszelkimi siłami należy dążyć do jak najwcześniejszego rozpoczęcia szkolenia w galopie, nic czekając na użycie przez szeregowców munsztuka.

Stopniowo ilość pozorników należy zwiększać, a jakość ich urozmaicać.

Odległości między pozornikami, wynoszące początkowo 50 kroków, z czasem należy zmniejszać aż do 15 kroków.

Pozorniki należy umieszczać na:

1. dużym czworoboku, a jazda wtedy odbywa się na jednej ścieżce, i można wówczas szkolić jednocześnie kilku jeźdźców lub tylko jednego,
2. kilku prostych liniach, przy czym na jednej linii ćwiczy się w chwili jego szkolenia tylko jeden jeździec; jednocześnie wolno ćwiczyć na kilku prostych liniach tylko w jednym i tym samym kierunku.

Celem tego okresu jest nauczenie władania bronią białą w natarciu i w pościgu, a więc osiągnięcie doskonałości pracy w cwale na liniach prostych oraz w galopie na liniach krzywych w różnorodnym terenie, z pełnym uzbrojeniem i oporządzeniem oraz z siodłaniem polowym.

Wymagania stopniować, a więc stosować kolejno:

1. skoki z bronią w ręku przez rowy i płoty;
2. pracę z użyciem pozorników w galopie i w cwale na linii prostej w równym terenie;
3. jak w b, ale w terenie poprzerzynanym rowami bez obsady ludzkiej;
4. jak c, nadto płoty;
5. jak c z obsadą rowów przez ludzi zachowujących się spokojnie;
6. jak d z obsadą przez ludzi zachowujących się spokojnie;
7. jak b, nadto obok każdego pozornika stoi strzelec, który w chwili zbliżania się jeźdźca daje strzał z karabina;
8. jak b z tą jednak różnicą, że ćwiczy się jednocześnie kilku jeźdźców na tej samej ilości linij prostych, przy czym na każdej linii tylko jeden pozornik i jeden jeździec, a na linii (szeregu) wszystkich tych pozorników leżąca nieprzyjacielska tyraliera, która w chwili zbliżania się do nich szarżujących jeźdźców strzela z karabinków;
9. jak e, obsada rowów strzeleckich strzela;
10. jak i, nadto ogień broni maszynowej.

Przez częstą zmianę miejsca ustawienia pozorników i ich kolejności osiąga się wielką rozmaitość.

Ćwiczenie na linii krzywej (np. na serpentynie) wolno stosować tylko w galopie i tylko jako sprawdzian panowania jeźdźca nad koniem.

Szabla (ryc. 55 a) dzieli się na głownię i rękojeść. W głowni rozróżniamy: ostrze, grzbiet i pióro. Część głowni (1/3) przy rękojeści nazywa się zastawą szabli.

Rękojeść składa się z: jelca, kabłąka, oprawy rękojeści, kapturka i głowicy (ryc. 55 b).

160. Postawa zasadnicza z szablą w pochwie.

Pochwa z szablą jest przypięta na żabce do pasa głównego i wisi przy lewym boku; szabla skierowana ostrzem do przodu.

Lewa ręka, swobodnie opuszczona w dół, obejmuje pochwę szabli kciukiem od przodu (kciuk wyprostowany), reszta zaś palców (złączonych) od tyłu.

Żabka jest tak długa, aby piętka pochwy wznosiła się na dłoń nad ziemią.

Prawa ręka i reszta ciała jak w postawie zasadniczej bez broni.

Na komendę "Spocznij" szeregowiec przybiera postawę swobodna jak bez broni.

Komenda "Szable - w dłoń".

1. Na zapowiedź "Szable" szeregowiec wypuszcza pochwę z lewej ręki i ujmuje ją w tym samym miejscu, jednak kciukiem od tyłu, a pozostałymi palcami od przodu; pochwa z szablą nachylona górą do przodu. Jednocześnie chwyta prawą ręką za rękojeść szabli, kciukiem od wewnątrz, a pozostałymi palcami od zewnątrz i jednym ruchem wysuwa szablę z pochwy na szerokość dłoni.
2. Na hasło "W dłoń":
   1. energicznie dobywa szablę z pochwy, unosi ją na wysokość wyprostowanego prawego ramienia, piórem do góry, a ostrzem w przód;
   2. opuszcza prawą rękę z szablą najkrótszą drogą do prawego uda, jednocześnie lewą chwyta pochwę jak w § 160.

   Prawą ręką, swobodnie opuszczoną, obejmuje rękojeść kciukiem, palcem wskazującym i środkowym; pozostałe 2 palce lekko zgięte poza rękojeścią szabli, przy czym palec serdeczny naciska rękojeść od tyłu; głownia grzbietem oparta o ramię na szwie rękawa, ostrze skierowane w przód. Jest to postawa zasadnicza z szablą dobytą (ryc. 56).

   Na "Spocznij" trzymanie szabli jest dowolne.

   

Komenda "Szable - schroń".

1. Na zapowiedź "Szable":
   1. szeregowiec unosi prawą rękę z szablą do góry prostując ramię; szabla piórem do góry i ostrzem w przód; jednocześnie ujmuje pochwę szabli lewą ręką jak w § 161 a;
   2. opuszcza szablę piórem w lewo w przód i w dół ku pochwie; prawa ręka zgięta w stawie łokciowym tak, aby pióro szabli można było wsunąć w okienko pochwy; głowa zwrócona w lewo w dół, wzrok skierowany w stronę okienka pochwy; następnie wsuwa szablę do pochwy tak, aby szabla wystawała z pochwy na szerokość dłoni, i zwraca głowę na wprost.
2. Na hasło "Schroń" szeregowiec energicznie wsuwa szablę do pochwy i przybiera postawę zasadniczą jak w § 160.

Broń prezentują podoficerowie i szeregowcy w szyku pieszym i konnym tylko stojąc w miejscu.

Chwyt wykonywa się tylko z postawy zasadniczej z szablą dobytą (na ramieniu).

Komenda "Prezentuj - broń".

Na hasło "broń" szeregowiec przenosi szybkim ruchem szablę z ramienia najkrótszą drogą przed pierś, obejmując jednocześnie rękojeść szabli całą dłonią; prawa pięść oddalona od piersi na szerokość dłoni, ustawiona tak, aby jelec był na wysokości wszycia kołnierza, prawy łokieć swobodnie opuszczony, prawe ramię lekko przylega do boku tułowia, głownia szabli pionowo przed środkiem twarzy, ostrzem w lewo, a piórem do góry

164. Poruszenia z szablą.

Na zapowiedź komendy do marszu z szablą dobytą zmienia się chwyt szabli.

Wykonanie na 3 tempa:

1. lewą rękę (nie zginając jej) wysunąć w przód i przed środek ciała, dłonią do góry, jednocześnie wysunąć prawą rękę z szablą (grzbiet szabli oparty o ramię na szwie rękawa) tak, aby oprzeć kapturek szabli na lewej dłoni (ryc. 57 a);
2. przytrzymać szable lewą dłonią i ująć od środka jelec oraz dolną część kabłąka rękojeści palcami: średnim, serdecznym i małym prawej ręki; reszta palców zamknięta poza kabłąkicm szabli (ryc. 57 b);
3. szybko powrócić do postawy zasadniczej; szabla oparta grzbietem o ramie na szwie rękawa.

W czasie marszu z szablą na ramieniu (również po komendzie "Baczność") prawa ręka z szablą zachowuje miarowy wahadłowa ruch w takt marszu, lewa trzyma pochwę szabli tak jak w postawie zasadniczej, przy czym pochwa zwisa nieruchomo ku dołowi.

Na komendę "Stój" wraca się do postawy "Szable - w dłoń" drogą odwrotną; wykonanie zmiany chwytu szabli następuje po zatrzymaniu się.

W czasie marszu z szablą w pochwie (również po komendzie "Baczność") szeregowiec porusza prawą ręką jak bez broni, a lewą trzyma pochwę szabli jak w postawie zasadniczej.

Podczas zwrotów szeregowiec przytrzymuje pochwę szabli lewą ręką jak w postawie zasadniczej.

Prawo salutowania szablą przysługuje jedynie oficerom.

Oficer salutuje szablą w szyku pieszym, tak w ruchu jak i stojąc w miejscu.

Na hasło komendy "Prezentuj - broń" wszyscy oficerowie salutują na 3 tempa.

1. Stojąc w miejscu:
   1. przenieść prawą pięść z szablą najkrótszą drogą przed pierś, a jednocześnie objąć rękojeść szabli całą dłonią; prawy łokieć swobodnie opuszczony, prawe ramię swobodnie przylega do boku tułowia, jelec na wysokości wszycia kołnierza, głownia pionowo przed środkiem twarzy, ostrzem w lewo, a piórem do góry, prawa pięść oddalona od piersi na szerokość dłoni (ryc. 58);
   2. wytrzymać jedno tempo;
   3. opuścić prawą rękę z szablą tak, aby ręka ta zwisała swobodnie, pióro szabli było od ziemi na szerokość dłoni, jelec przy szwie spodni, głownia prostopadle do linii frontu, ostrzem na zewnątrz (ryc. 59).
2. W marszu:
   ukończyć salutowanie na 6 kroków przed odbierającym defiladę, a powrót do postawy zasadniczej z szablą na ramieniu rozpocząć 3 kroki za odbierającym defiladę. Prawa ręka z szablą opuszczoną w dół pozostaje nieruchomo.
   Salutowanie szablą wykonywa się tylko z postawy zasadniczej z szablą dobytą ("Szable - w dłoń"). Powrót z salutowania szablą do postawy "Szable - w dłoń" wykonywa się również na 3 tempa drogą odwrotną niż salutowanie.
   Poszczególne tempa należy wykonywać w takt marszu. Salutowanie należy rozpocząć na 9 kroków przed odbierającym defiladę:
   pierwsze tempo - przy stawianiu lewej nogi;
   drugie tempo (wytrzymanie) - wykrok prawą nogą,
   trzecie tempo - znowu jednocześnie z wykrokiem lewą nogą.
   Uwaga: W wypadku gdy obowiązuje trzykrotne salutowanie szablą, drugie i trzecie salutowanie następuje bezpośrednio po pierwszym. Rozpocząć więc trzeba salutowanie o 6 kroków wcześniej, czyli na 15 kroków przed odbierającym defiladę.

Komenda "Do boju - szable".

Na hasło "Szable" zrobić prawą nogą krok w prawo i ugiąć obie nogi lekko w kolanach jak na koniu; wysunąć lewą pieść przed siebie jak do trzymania wodzy i, pomagając sobie lewą ręką, włożyć prawą po przegub w temblak szabli; oprzeć prawą rękę z szablą na lewej pięści, głownia oparła grzbietem o prawe ramię na szwie rękawa.

Powrót do postawy zasadniczej drogą odwrotną na komendę "Baczność".

Postawa jeźdźca jak w § 15 (ryc. 6 a); szabla przytroczona do siodła z lewej strony pod tybinką.

Komenda "Szable - w dłoń".

1. Na zapowiedź "Szable" przenieść prawą rękę nad wodzami i pochylając, w miarę potrzeby, wyprostowany tułów do przodu, ująć nią rękojeść szabli, po czym wysunąć szablę z pochwy na szerokość dłoni.
2. Na hasło "W dłoń":
   1. energicznie dobyć szablę z pochwy, wnieść ją na wysokość wyprostowanego ramienia, pionowo, piórem do góry, a ostrzem w przód;
   2. prawą rękę z szablą opuścić w dół.

   Prawa ręka trzyma szablę jak w szyku pieszym (§ 161) ręka zgięta w stawie łokciowym tak, aby nasada dłoni i 2 ostatnie palce opierały się z góry na górnej części prawego uda na 2 dłonie poniżej stawu biodrowego (ryc. 60).

   

Komenda "Szable - schroń!"

Wykonanie podobnie jak w szyku pieszym, lecz drogą odwrotną niż przy "Szable - w dłoń" konno. Szablę chroni się do pochwy tylko stojąc w miejscu lub jadąc stępem.

Komenda "Prezentuj - broń". Wykonanie "Broń":

1. szeregowi i podoficerowie - jak w szyku pieszym (§ 163, ryc. 58);
2. oficerowie - jak w szyku pieszym (§ 165), tylko w 3 tempie szabla ze swobodnie wyprostowana ręką opuszczona pionowo w dół, ostrze szabli na zewnątrz (ryc. 61).

W marszu należy ukończyć 3 tempo na 12 kroków przed osobą (sztandarem, chorągwią itp.) odbierającą defiladę, a rozpocząć powrót do postawy zasadniczej 6 kroków za odbierającym defiladę.

Komenda "Do boju - szable".

Wykonanie na hasło "Szable".

Włożyć prawą rękę po przegub w temblak szabli. Oprzeć tę rękę z szablą na lewej pięści tak, aby móc palcami (prawej ręki) pomagać w prowadzeniu konia; głownia oparta grzbietem o prawe ramię na szwie rękawa.

1. Złożenie do cięć i zasłon.
   

   
   Prawa dłoń silnie (przez co następuje usztywnienie całej ręki) chwyta rękojeść szabli 4 palcami z jednej strony, kciukiem z przeciwnej strony (ryc. 62 a), ręka w łokciu naturalnie zgięta (tyle tylko, ile nakazują mięśnie ramienia), pięść z rękojeścią na wysokości czoła; dłoń i przedramię tworzą jedną prostą; głownia skośnie w tył, piórem do góry w tył, a ostrzem w przód (ryc. 62 b).
   

   

2. Złożenie do pchnięć. Prawa dłoń chwyta rękojeść jak przy złożeniu do cięć, głownia ostrzem w prawo, szabla skierowana piórem w kierunku celu, prawa pięść wysunięta w przód na wysokości biodra jeźdźca.
   Uwaga. Do cięć i pchnięć szabla i ręka (pięść, przedramię i ramię jeźdźca) są zawsze w jednej płaszczyźnie.

Szeregowca należy uczyć tylko następujących cięć:

1. z góry,
2. w prawo,
3. z dołu.

Kadra zawodowa może również uprawiać cięcie z góry w lewo w dół.

Cięcie musi być wykonane pełnym wymachem całej ręki, z całej siły, poparte bardzo małym, lecz bardzo energicznym obrotem prostego tułowia, początkowo w kierunku zamachu, a następnie w kierunku cięcia.

Tułów z szyją i głowa jeźdźca zawsze wyprostowane ("pierś do przodu, nos do góry"), jeździec pochylony lekko w przód podczas cięcia, tak aby nie pozostał w tyle za ruchem konia.

Nie wolno "popierać" cięcia pochyleniem tułowia wraz z głową.

Przed cięciem i podczas cięcia wzrok jeźdźca utkwiony w oczy przeciwnika.

Podczas nauki złożenie do cięcia wykonywa się z postawy "Do boju - szable".

Cięcie musi nastąpić bezpośrednio, natychmiast po zamachu.

Po wykonaniu cięcia należy powrócić do:

1. postawy "Do boju - szable" jeśli bezpośrednio po tym cięciu nie trzeba wykonać pchnięcia lub cięcia;
2. złożenia do cięcia lub pchnięcia, jeśli zachodzi potrzeba wykonania ich natychmiast.

Cięcie zadaje się w szyję, rękę lub twarz przeciwnika albo w głowę jego konia.

Komenda "Z góry - tnij".

Wykonanie.

1. "Z góry" przybrać złożenie jak w § 172 a (ryc. 62 b);
2. "Tnij":
   1. unieść szablę w górę nie zmieniając przy tym jej chwytu, a jednocześnie wykonać bardzo mały obrót tułowia w lewo; w najwyższym punkcie zamachu pióro szabli będzie skierowane w tył i trochę w górę (ryc. 63);
      
   2. błyskawicznie ciąć w dół.
      
   Poza tym - jak w § 173.

Komenda "Od ucha - tnij". Wykonanie.

1. "Od ucha": przybrać złożenie jak w § 172 a (ryc. 62 b);
   
2. "Tnij":
   1. energicznie zamachnąć się w lewo, prawa pięść na wysokości własnej szyi, szabla skierowana ostrzem na zewnątrz, głownia poziomo i piórem w tył (ryc. 64);
   2. błyskawicznie ciąć w prawo.
   Poza tym - jak w § 173.

Komenda "Z dołu - tnij". Wykonanie.

1. "Z dołu": przybrać złożenie jak w § 172 a;
2. "Tnij":
   1. energicznie zamachnąć się dołem w prawo w tył; w najdalszym punkcie zamachu szabla będzie skierowana piórem do góry, ostrzem w tył (ryc. 65);
      
   2. błyskawicznic ciąć dołem w przód tak, jak na to pozwolą mięśnie prawego ramienia.
   Poza tym - jak w § 173.
   Cięcie to wykonywa się na przeciwnika pieszego, mającego na głowie hełm lub zasłaniającego głowę karabinem.

Szeregowca należy uczyć tylko następujących pchnięć:

1. w przód (w prawo w przód, w lewo w przód);
2. w lewo;
3. z prawej (z lewej) strony konia w dół.

Złożenie do pchnięcia wykonywa się z postawy "Do boju - szable" i, jeżeli czas na to pozwala, z zamachu.

Zamach do pchnięcia uzyskuje się przez przeniesienie prawej pięści na wysokość dolnego skraju własnego kołnierza i niedaleko prawego policzka przy czym prawe przedramię, o ile możności w prostym przedłużeniu głowni (ryc. 66). Pchnięcie powinno być wykonane błyskawicznie i z całej siły, poparte energicznym pochyleniem prostego tułowia w kierunku pchnięcia. Pchnięcie nałoży kierować w pierś przeciwnika lub w jego plecy.

Po wykonaniu pchnięcia należy powrócić do:

1. postawy "Do boju - szable", jeśli bezpośrednio po tym pchnięciu nie trzeba wykonać pchnięcia lub cięcia,
2. złożenia do cięcia lub pchnięcia, jeśli zachodzi potrzeba wykonania ich natychmiast.

Przed pchnięciem i podczas pchnięcia wzrok zawsze utkwiony w oczy przeciwnika,

W galopie i w cwale pchnięcie w prawo (w lewo) w przód wykonuje się wprost ze złożenia; wyjątek - pchnięcie w plecy ściganego przeciwnika; pchnięcie w dół i pchnięcie w lewo zawsze wykonuje się z zamachu.

178. Pchnięcie w przód.

Komenda "W prawo (w lewo) w przód - kłuj".

Wykonanie.

1. "W prawo (w lewo) w przód": przybrać złożenie jak w § 172 b;
2. "Kłuj": energicznie wykonać zamach; głownia poziomo; błyskawicznie i silnie pchnąć (ryc. 67).

Poza tym - jak w § 177.

Uwaga. Pchnięcie w przód może być wykonane z zamachu lub wprost ze złożenia.

179. Pchnięcie w lewo.

Komenda "W lewo - kłuj". Wykonanie.

1. "W lewo": przybrać złożenie jak w § 172 b;
2. "Kłuj": energicznie wykonać zamach; głownia poziomo; błyskawicznie i silnie pchnąć. Poza tym jak w § 177.

Komenda "Z prawej (z lewej) w dół - kłuj".

Wykonanie.

1. "Z prawej (z lewej) w dół": przybrać złożenie jak § 172 b;
2. "Kłuj": energicznie wykonać zamach i błyskawicznie oraz silnie pchnąć.

Poza tym jak w § 177.

Pchnięcie z lewej strony konia w dół można stosować tylko do przeciwnika pieszego, stojącego lub biegnącego.

Złożenie - jak do cięć § 172 a. Przez szybkie przesunięcie (w prawo, w lewo, w górę i t d.) prawej pięści z szablą chwyta się cięcie lub pchnięcie przeciwnika zawsze ostrzem zastawy własnej szabli, odrzucając szablę (lancę) przeciwnika zawsze na zewnątrz.

Pchnięcie przeciwnika należy chwycić jak najbliżej pióra jego szabli lub grotu jego lancy.

Jednocześnie z chwyceniem cięcia lub pchnięcia przeciwnika należy jak najszybciej i jak najbardziej zdecydowanie natrzeć na przeciwnika, wykonując pchnięcie lub cięcie.

Wzrok zawsze skierowany na oczy przeciwnika.

W ten sposób odbija się wszystkie pchnięcia oraz cięcia przeciwnika, z wyjątkiem cięcia z góry.

Komenda "Zasłona - głowy".

Wykonanie.

1. "Zasłona": przybrać złożenie jak w § 172a;
2. "Głowy": szybko i silnie przenieść prawą pięść do góry, tak aby podstawić zastawę szabli pod cięcie przeciwnika; chwyt szabli prawą ręką jak w § 172.

Ostrze szabli skierowane do góry (ryc. 68).

Po odbiciu cięcia przeciwnika błyskawicznie natrzeć na niego, wykonując cięcie lub pchnięcie,

LANCA. Władanie lancą pieszo.

Lanca dzieli się na grot, drzewce i tylec. Na lancy jest pierścień ze strzemiączkiem, 2 okucia (górne i dolne), ogniwo, plecionka (obszycie), temblak z zamknięciem, proporczyk z rzemykami (lub tasiemkami) do przytwierdzenia i pętla. Część od okucia do grota nazywa się częścią grotową, a od tylca - tylcową. Środek ciężkości lancy jest mniej więcej poniżej górnego okucia (ryc. 69).

184. Postawa zasadnicza z lancą pieszo.

Komenda - "Lance - w dłoń" jest równoznaczna z komendą "Baczność".

Wykonanie na hasło "W dłoń".

Uchwycić prawą dłonią lancę blisko jej środka ciężkości; ramię swobodnie opuszczone wzdłuż tułowia szeregowca, przedramię poziomo.

Prawa pięść na wysokości łokcia.

Paznokcie prawej pięści skierowane w lewo.

Lanca pochylona nieco w przód i nieznacznie w prawo.

Tylec lancy oparty o ziemię koło nasady małego palca prawej stopy. Przy koniu - lanca uchwycona lewą ręką i oparta tylcem przy nasadzie małego palca lewej stopy; lanca pochylona nieco w przód i nieco w lewo (ryc. 70a).

Komenda "(Oddział) - marsz".

Wykonanie z postawy "Lance - w dłoń" i na hasło "Marsz".

Wysunąć część tylcową lancy w przód i do góry ręką trzymającą lancę; lanca będzie skierowana wskutek tego grotem wzwyż i w tył (kąt około 30°).

Na komendę "(Oddział) - stój" przybrać postawę zasadniczą ("Lance - w dłoń").

Komenda "Na udo - lance".

Na hasło "Lance" chwycić lancę w punkcie ciężkości, oprzeć pięść z lancą na prawym udzie jak konno, jednocześnie odstawić prawą nogę o krok w prawo, zgiąć lekko nogi w kolanach (jak na koniu) i przenieść lewą pięść przed środek ciała jak do trzymania wodzy.

Bez komendy przybiera się z lancą następujące postawy:

1. "Lance - w dłoń" z początkiem marszu oddziału,
2. "Na ramię - lance":
   1. stojąc w miejscu,
   2. w ruchu - po komendzie "Spocznij" lub "Równaj",
3. "Na temblak - lance" koniowody i strzelający konno.

Komenda "Lance - w dłoń" lub "Baczność". Wykonanie jak pieszo (§ 184) z tą różnicą, że lanca wisi na pętli na prawej stopie (ryc. 70b).

189. Wsiadanie na konia.

Na zapowiedź "Do wsiadania" jeździec postępuje w myśl § 13, przesuwając jednocześnie lewą pięść po lancy ku grotowi tak, aby się lewa pięść oparła z góry o szyję końską tuż przed kłębem, nie podnosząc tylca lancy od ziemi; przełożyć wodze do lewej ręki i uchwycić nią gruby kosmyk grzywy (lewa ręka jednocześnie ujmuje lancę, wodze i kosmyk grzywy).

Na hasło "Na koń" dosiąść konia. Usiadłszy w siodle (w oddziale na znak kierunkowego) podrzucić pionowo lancę prawą ręką w górę, przenieść ją na prawą stronę, wsunąć prawą stopę w pętlę, a następnie w strzemię i przybrać postawę zasadniczą ("Lance - w dłoń").

Komenda "Do zsiadania - z koni".

Wykonanie.

1. "Do zsiadania": przybrać postawę "Lance - w dłoń" (bez wkładania stopy w pętle), wyjąć prawą stopę ze strzemienia (i pętli lancy); (w oddziale na znak kierunkowego) podrzucić lancę w górę i przenieść ją na lewą stronę, jednocześnie opuszczając ją w dół między lewą ręką a koniem; oprzeć tylec na ziemi krok w lewo i 1/2 kroku w przód od lewego przedniego kopyta; lewą ręką ująć lancę, wodze i kosmyk grzywy (podobnie jak przy wsiadaniu na konia);
2. "Z koni": zsiąść w myśl § 14 i przybrać postawę zasadniczą z lancą przy koniu.

Komenda "Na ramię - lance".

Wykonanie na hasło "Lance".

Drzewce lancy oparte o bark na górnym szwie rękawa. Prawa ręka swobodnie opuszczona wzdłuż lancy, chwyta drzewce od zewnątrz, tak że dłoń obejmuje je od przodu, przy czym kciuk ujmuje od strony wewnętrznej, a reszta palców - od strony zewnętrznej.

Na komendę "Spocznij" prawa ręka swobodna.

Komenda "Na temblak - lance".

Wykonanie na hasło "Lance".

1. Przybrać postawę "Lance - w dłoń";
2. nachylić lancę do lewej ręki; chwycić lancę palcem wskazującym i kciukiem lewej ręki, wsunąć prawą rękę w temblak powyżej łokcia, wypuścić lancę z lewej ręki, po czym zarzucić ją w tył ruchem prawej ręki.

Komenda "Na udo - lance".

Wykonanie na hasło "Lance".

1. Przybrać postawę "Lance - w dłoń";
2. uwolnić stopę z pętli; oprzeć pięść trzymającą lancę na prawym udzie w odległości 2 dłoni od stawu biodrowego; lanca ukośnie do konia, część grotowa jej drzewca przechodzi z lewej strony głowy konia, grot lancy na wysokości oczu jeźdźca (ryc. 71).

Uwaga. W tym położeniu wozi się lance w szykach luźnych oraz w razie występowania jeźdźców pojedynczo, np. szperacz, goniec.

194. Złożenie lancą. "Do boju - lance".

Komenda "Do boju - lance".

Wykonanie na hasło "Lance".

Wziąć lance pod prawą pachę, przycisnąć ją prawym ramieniem do tułowia; paznokcie palców obejmujących lancę skierowane do góry, prawy łokieć dotyka stawu biodrowego jeźdźca, grot lancy skierowany na przeciwnika (ryc. 72).

195. Pchnięcia.

Są 2 rodzaje pchnięć:

1. czynne - wykonane ruchem prawej ręki w kierunku przeciwnika, szybko i z całą siłą; po zadaniu pchnięcia należy energicznie cofnąć rękę z lancą;
2. bierne, - tj. takie, któremu siłę pchnięcia nadaje ruch konia, a szeregowiec tylko kieruje do celu grot lancy, przyciskając ją mocno ramieniem do tułowia; stosuje się w kłusie, w galopie i w cwale.

Rozróżniamy następujące pchnięcia:

czynne:

1. w prawo w przód,
2. w lewo w przód,
3. w prawo,
4. w lewo,
5. z prawej strony konia w dół,
6. z lewej strony konia w dół;

bierne:

1. w prawo w przód,
2. w lewo w przód,
3. z prawej strony konia w dół.

Komenda "W prawo (w lewo) w przód - kłuj".

Wykonanie.

1. "W prawo (w lewo) w przód": przybrać postawę "Do boju - lance", skierować grot lancy w kierunku przeciwnika (górna cześć brzucha lub pierś przeciwnika); Jeśli pchnięcie ma być wykonane w lewo w przód, to część grotową drzewca lancy przenieść nad głową konia na jego lewą stronę;
   
2. "Kłuj": silnie pochylić wyprostowany tułów nad prawym (lewym) kolanem, jednocześnie silnie wypchnąć prawą rękę z lancą jak najdalej w kierunku przeciwnika; lanca spoczywa na wewnętrznej stronie stawu łokciowego i przedramienia, drzewce lancy silnie przyciśnięte ramieniem pod pachą do tułowia jeźdźca, dłoń silnie obejmuje drzewce (ryc. 73a), szybko powrócić do postawy "Do boju - lance".
   
   

Przy pchnięciu biernym nie wysuwa się prawej ręki z lancą w przód; po ukłuciu wyciąga lancę z przeciwnika ruch konia - przy pchnięciu w prawo w przód jeździec silnie przyciska lancę łokciem do siebie (ryc. 73b), przy pchnięciu w lewo w przód jeździec wypuszcza spod swojego łokcia lancę, która się oprze o lewe ramię (ryc. 73c).

Poza tym wykonanie jak przy pchnięciu czynnym.

Komenda "W prawo (w lewo) - kłuj".

Wykonanie.

1. "W prawo (w lewo)": zwrot tułowia z lancą w prawo (w lewo).

Poza tym wykonanie jak przy pchnięciu w przód.

Komenda "Z prawej (z lewej) w dół - kłuj".

Wykonanie.

1. "Z prawej (z lewej) w dół".
   Wykonywa się z każdej postawy przez zmianę chwytu lancy na podchwyt (ryc. 74a) i młyniec lancą w płaszczyźnie pionowej z prawej strony konia, bądź też przez przechwyt przy pomocy lewej ręki (która przytrzyma lancę), a w ostateczności przez podrzut lancy.
   
   Prawa ręka zgięta w stawie łokciowym prawie pod kątem prostym, pięść jej (z lancą) na wysokości szyi jeźdźca, grot lancy w kierunku przeciwnika, wyprostowany tułów jeźdźca lekko pochylony nad jego prawym (lewym) kolanem, prawy bark jeźdźca wysunięty do przodu (ryc. 74 b); przy pchnięciu z lewej w dół lancę przenieść nad głową konia na lewą jego stronę;
   
2. "Kłuj": szybko wykonać silne, zdecydowane pchnięcie (ryc. 74c), po czym szybko powrócić do poprzedniej postawy.
   Pchnięcie bierne wykonywa się ze złożenia i tylko w galopie oraz w cwale; po ukłuciu wyciągnięcie lancy tak samo jak przy pchnięciu biernym w przód; pchnięcie bierne z prawej w dół należy wykonywać zawsze nieco w prawo od kierunku ruchu konia, aby nic utracić lancy i żeby lanca nie wysadziła jeźdźca z siodła.

Uderzenia należy uważać za najszybsze odruchy jeźdźca broniącego się.

Stosujemy uderzenia tylcem i uderzenia drzewcem lancy.

Komenda "Tylcem - bij".

Jest to odruch jeźdźca zajętego walką z jednej strony, który nagle dostrzegł przeciwnika bezpośrednio mu zagrażającego ze strony przeciwnej. Zwykle wykonywa się to uderzenie z postawy do pchnięcia w lewo lub w przód, jednak można je wykonać również bezpośrednio po uderzeniu drzewcem w lewo.

Wykonanie.

1. "Tylcem": wykonanie takie jak do pchnięcia w lewo lub w przód; wzrok jeźdźca i tylec skierowane na przeciwnika;
2. "Bij": pchnąć energicznie wyprężając prawą rękę i jak najszybciej powrócić do złożenia.

Komenda "Drzewcem - bij".

Wykonanie ze złożenia na hasło "Bij".

Wykonać lancą zamach w prawo lub w lewo, nie wypuszczając jej spod pachy, dołączając do rozmachu lancy całą siłę prawej ręki i tułowia; zadać cios i natychmiast go powtórzyć, ale już w przeciwną stronę, po czym szybko powrócić do złożenia.

Uderzenie drzewcem ma zastosowanie przede wszystkim w walce wręcz jeźdźca z więcej niż jednym przeciwnikiem.

Komenda "Młyńcem - bij".

Wykonanie ze złożenia na hasło "Bij".

1. Skierować (z zamachem) lancę poziomo, grotem w prawo, i przycisnąć ją prawym ramieniem do swoich pleców (ryc. 75a), po czym natychmiast
2. prawą ręką i ruchem wspierającym prawego boku tułowia nadać lancy taki rozmach w lewo, aby obracana jednocześnie możliwie wysoko prawą ręką (ryc. 75b) zatoczyła koło nad głową i oparła się tylcową częścią drzewca o górną część lewego ramienia (ryc. 75c), po czym natychmiast
3. silnym pociągnięciem prawej ręki w prawo i małym, ale szybkim obrotem tułowia w prawo wprowadzić lancę w szybki ruch kołowy nad głową w prawo, żeby wrócić do pierwotnej postawy.
   
   
   

"Pozornik" jest to nazwa wszelkich przedmiotów mających wyobrażać przeciwnika (cel).

Niezależnie od tej nazwy, wszystkie przedmioty służące do nauki władania bronią białą, a nie wchodzące w skład wyposażenia polowego żołnierza, nazywamy "sprzętem".

1. Do nauki cięć z góry należy używać:
   1. prostej, świeżej łozy wierzbowej albo leszczynowej czy olchowej, ustawionej prawie pionowo (nieznaczne odchylenie na zewnątrz w stosunku do ćwiczącego), wstawionej do stojaków wysokości 40 cm.
      Wyżej wymieniony stojak jest to drewniany drążek z otworem w górze, w który się wkłada grubszy koniec łozy. Stojak ten jest osadzony na krzyżaku (ryc. 79a) albo się go wbija w ziemię. Aby osiągnąć pełny wymach, należy ciąć łozę tuz przy stojaku;
   2. mocno splecionego ze słomy warkocza, nieco wymoczonego w wodzie, napiętego na kołowrotek (ryc. 76), lekko odchylonego na zewnątrz.
      
2. Do nauki cięć w prawo ("od ucha") używać gomóły w postaci stożka (wysokości 30 cm, o średnicy podstawy stożka 20 cm) z gęstej, wyrobionej, mokrej gliny, ustawionej na stojaku na wysokości barku ćwiczącego się, a więc pieszo - l m 40 cm, konno l m 90 cm.
   Cięcie jest dostateczne, gdy dolna część przecięcia gomóły pozostanie na podstawce, bardzo dobre, gdy głownia szabli przetnie gomółę w połowie jej wysokości nie zrzuciwszy górnej części.
3. Do nauki pchnięć pieszo należy używać chochoła (manekin opleciony słomianym warkoczem) odpowiednio ustawionego lub zawieszonego, czy też położonego na ziemi.
4. Do nauki pchnięć konno należy używać:
   1. pierścieni drucianych o średnicy 20 i 10 cm cienko oplecionych słomą, luźno zawieszonych na wysokości piersi konnego przeciwnika, a więc na wysokości l m 80 cm (ryc. 77);
      
   2. kuli (średnica 30 cm) z plecionego słomianego warkocza, ustawionej na podstawce na wysokości l m 60 cm;
      
   3. chochoła - jak w punkcie c, o ile możności ubranego w mundur albo obszytego workiem, położonego na ziemi lub zawieszonego na podstawce (ryc. 77);
   4. drewnianej szpuli oplecionej słomianym warkoczem (ryc. 78).
      
5. Sanki lub wózek muszą być drewniane, nieduże i lekkie, do przesuwania pozorników obok ćwiczącego się. Przesuwanie odbywa się za pomocą długiej liny (ryc. 79b).
6. Koń drewniany, naturalnej wielkości, o ile możności, obszyty skórą końską. Do ćwiczenia należy go kiełznać i siodłać.

BROŃ PALNA. Władanie karabinkiem pieszo.

Układ ciała w postawie swobodnej z karabinkiem u nogi taki sam jak bez karabinka z tą różnica, że szeregowiec trzyma swobodnie prawą ręką karabinek przy prawej nodze.

Nie wolno opierać się na karabinku lub trzymać go tuż u wylotu lufy.

Przy zmianie położenia nóg położenie karabinka pozostaje bez zmiany.

W postawie zasadniczej z bronią u nogi szeregowiec trzyma karabinek oparty o ziemię pionowo przy prawej nodze, językiem spustowym w przód. Koniec trzewika kolby na wysokości palców u nogi.

Prawa ręka wyciągnięta o tyle, że łokcie obu rąk są na równej wysokości, obejmuje karabinek. Kciuk od strony lufy, reszta palców zwarta - na łożu (pasie). Karabinek lekko przyciśnięty do biodra.

Lewa ręka i reszta ciała jak w postawie zasadniczej bez broni.

Komenda "Na pas - broń".

Chwyt "Na pas - broń" wykonywa się w postawie swobodnej.

Szeregowiec prawą ręką unosi karabinek i wprowadza go w położenie pionowe przed środek ciała, językiem spustowym w lewo, tylny bączek na wysokości wszycia kołnierza, lewa ręka chwyta karabinek tuż pod prawą; łokcie zbliżone do ciała.

Gdy lewa ręka ujęła karabinek, prawa dłoń puszcza karabinek, chwyta i naciąga pas przesuwając się po nim w kierunku piersi.

Lewa ręka puszczając karabinek zarzuca go na prawe ramię, a jednocześnie prawa ręka przesuwa się po pasie w dół na wysokość pasa głównego; lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.

Szeregowiec trzyma karabinek na pasie na prawym ramieniu, wylotem lufy do góry, nadając mu pionowe położenie; prawa dłoń trzyma pas karabinkowy na wysokości pasa głównego, prawe ramię dotyka tułowia.

Z postawy z bronią na pasie na komendę "Do nogi - broń" szeregowiec, w postawie swobodnej, wysuwa kolbę karabinka nieco w przód, a jednocześnie chwyta karabinek lewą ręką powyżej kabłąka.

Gdy lewa ręka ujęła karabinek, wysuwa szeregowiec prawe ramię spoza karabinka ku ciału i wyrzuca go krótkim ruchem, wylotem lufy w przód, chwytając prawą dłonią z góry za nakładkę powyżej celownika.

Wreszcie stawia prawą ręką karabinek przy prawej nodze; lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.

Szeregowiec zawiesza karabinek na pasie przez plecy tak, aby wylot lufy był skierowany na lewo w skos w górę, kolba pod łokciem prawej ręki.

Na komendę "Przez plecy - broń" szeregowiec z karabinkiem u nogi wykonywa zwrot na prawo w skos, odstawiając jednocześnie prawą nogę na pół kroku w prawo, po czym zawiesza karabinek przez plecy w najprostszy sposób.

Po wykonaniu tych czynności przybiera poprzedni front i staje w postawie swobodnej.

Powrót z postawy "Przez plecy - broń" do postawy "Do nogi - broń" wykonywa szeregowiec w sposób odwrotny jak wyżej.

Szeregowiec wykonywa te chwyty w postawie swobodnej.

Komenda "Za szyjkę - broń".

Chwyt wykonywa się w postawie swobodnej z postawy z bronią u nogi.

Szeregowiec unosi karabinek prawą ręką pionowo do góry i chwyta go lewą ręką tuż nad prawą. Prawą ręką chwyta szyjkę kolby od strony rączki zamkowej, obejmując szyjkę kciukiem z przodu tuż pod kabłąkiem, a pozostałymi palcami od tyłu pod skrzydełkiem bezpiecznika.

Tak ujęty karabinek przenosi prawa ręka do prawego boku, a jednocześnie lewa wraca do poprzedniego położenia. Karabinek spoczywa pionowo w prawej ręce wyciągniętej na całą długość, lekko przyciśnięty do biodra i ramienia w okolicy pachy.

Z postawy z bronią za szyjkę przechodzi szeregowiec do postawy z bronią n nogi - na komendę "Do nogi - broń". Szeregowiec chwyta wtedy karabinek lewą ręką tuż nad celownikiem, po czym ujmując karabinek prawą ręką tuż nad lewą stawia go przy nodze jak w § 206, jednocześnie lewa ręka wraca do poprzedniego położenia.

Podłużanie i skracanie pasów wykonywa się w postawie swobodnej na komendę "Pasy - zdłuż" albo "Pasy - skróć" w najprostszy dowolny sposób.

Podłużenie lub skrócenie pasów można nakazać zarówno w miejscu jak w marszu.

Na komendę "Do przejrzenia - broń" szeregowiec w postawie swobodnej otwiera lewą ręką ładownicę, następnie ruchem jak przy ładowaniu otwiera zamek karabinka i kładzie karabinek z otwartym zamkiem na lewym ramieniu.

Karabinek wylotem lufy do tyłu, pochylony prawie do położenia poziomego, trzyma szeregowiec lewą ręką za kolbę.

Po przejrzeniu karabinka szeregowiec bez komendy zdejmuje karabinek z ramienia, zamyka zamek zwalniając jednocześnie iglicę jak po rozładowaniu, po czym bierze broń do nogi i zapina ładownicę.

Podczas zwrotów w miejscu z bronią u nogi szeregowiec unosi nieco karabinek i przyciska go do uda: po wykonaniu zwrotu opiera go znowu kolbą o ziemię.

Podczas zwrotów w marszu z bronią u nogi, wykonywanych tylko przy niewielkich przesunięciach szeregowca lub oddziału, szeregowiec trzyma prawą ręką karabinek nieco uniesiony przy udzie, wylot lufy nieco podany do przodu. Lewą ręka przytrzymuje bagnet ujęty u końca pochwy.

W czasie marszu z karabinkiem na pasie lub przez plecy ręka (ręce) porusza się jak w § 138.

Podczas biegu z bronią u nogi szeregowiec trzyma karabinek prawą ręką w środku ciężkości, wylotem lufy skierowanym w górę i nieco do przodu. Lewa ręka przytrzymuje bagnet ujęty u końca pochwy.

Jeżeli w chwili nakazania biegu szeregowiec ma broń na pasie, bierze ja do nogi bez osobnej komendy. Po skończeniu biegu bierze broń do postawy, w jakiej ja miał przed rozpoczęciem biegu. Karabinka przewieszonego przez plecy nie zdejmuje się do biegu.

Przy wywoływaniu z szyku szeregowca z karabinkiem obowiązują zasady podane w § 147 z tą różnicą, że jeśli miał karabinek na pasie, po wystąpieniu bierze broń do nogi.

Szeregowiec wywołany w marszu zachowuje broń w takim położeniu, w jakim ją miał w chwili wywołania.

Po komendzie "Do mnie" albo np. "Do pana rotmistrza X" szeregowiec maszeruje do wzywającego z. bronią w ręce (jak do biegu) i staje przed wzywającym, biorąc broń do nogi. Oddanie honorów następuje przez przybranie postawy zasadniczej i skierowanie wzroku na wzywającego.

Szeregowiec z karabinkiem przewieszonym przez plecy nie zdejmuje go przy wystąpieniu, a wezwany do przełożonego zachowuje się jak szeregowiec bez broni.

1. Szeregowiec stojący w miejscu z karabinkiem: na pasie, przy nodze, za szyjkę lub w innym położeniu, z wyłączeniem postawy z karabinkiem przez plecy, dla oddania honorów przybiera postawę zasadniczą z bronią u nogi, frontem do przechodzącego przełożonego (starszego) i zachowuje się, jak szeregowiec oddający honory bez nakrycia głowy.
2. W marszu szeregowiec z karabinkiem: na pasie, za szyjkę i w ręce (jak do biegu), dla oddania honorów przybiera sprężysty krok jak na komendę "baczność" i, utrzymując karabinek w odpowiedniej postawie, zwraca głowę w stronę przełożonego (starszego) jak przy salutowaniu. W czasie oddawania honorów ręka wolna porusza się jak w § 138.
3. Szeregowiec z karabinkiem przez plecy bez przypiętej szabli lub z szablą w pochwie oddaje honory przez salutowanie.
4. Oddawanie honorów w szczególnych wypadkach podaje "Regulamin służby wewnętrznej".

Na komendę "bagnet na broń" szeregowiec pochyla prawą ręką karabinek lufą w lewo, ujmuje go lewą ręką, prawą zaś wyjmuje bagnet z pochwy i nasadza go na broń, po czym karabinek wraca do pierwotnego położenia.

Na komendę "Bagnet - zdejm" szeregowiec pochyla i ujmuje karabinek jak wyżej, prawą ręką zdejmuje bagnet i chowa go do pochwy, po czym karabinek wraca do pierwotnego położenia.

Ćwiczenia w ładowaniu i rozładowywaniu karabinka należą do zakresu wyszkolenia strzeleckiego. Sposób wykonania tych czynności określa "Instrukcja strzelecka cz. I".

Komenda "Padnij".

Szeregowiec z bronią u nogi robi wykrok lewą nogą i szybko klęka na prawe kolano, jednocześnie wyciąga lewą rękę wprost przed siebie dłonią skierowaną ku ziemi; prawą ręką unosi karabinek i trzyma go w środku ciężkości, wylotem lufy w górę i skośnie w lewo w przód; pochylając się w przód opuszcza się na lewe kolano, lewą dłoń i prawy łokieć.

W postawie leżącej trzyma nogi i korpus przywarte do ziemi, wzrok skierowany przed siebie. Karabinek leży na lewym przedramieniu. Prawa ręka trzyma karabinek za nakładkę, zamkiem nieco ku górze. Wylot lufy nie dotyka ziemi.

Na komendę "Powstań" szeregowiec unosi karabinek wylotem lufy nieco ku górze: przyciągając prawe kolano jak najbliżej tułowia, lewą dłonią opiera się o ziemię tuż pod lewą piersią; całe ciało pozostaje przywarte do ziemi.

Następnie odbija się lewą ręką od ziemi, podnosi się, wysuwa lewą nogę w przód i klęka na prawe kolano, po czym powstaje, dostawiając prawą nogę do lewej, i przybiera postawę swobodną.

Poszczególne ruchy, składające się na padanie lub powstawanie, powinny następować po sobie płynnie i szybko. Należy chronić karabinek przed uderzeniem i zanieczyszczeniem.

Padanie stosuje się zarówno w miejscu jak w marszu.

Jeżeli broń jest na pasie lub przez plecy, przed padnięciem szeregowiec (z wyjątkiem szeregowców niosących sprzęt w ręku, np. obsługa ciężkiego karabina maszynowego) zdejmuje ją bez osobnej komendy.

Na komendę "Kryj się" szeregowiec szybko wyszukuje w pobliżu miejsce do dobrego ukrycia się, gdzie pada pozostając nieruchomo i w milczeniu. Komenda ta może być uzupełniona wskazaniem miejsca ukrycia się.

Czołganie się może szeregowiec wykonywać w dwojaki sposób:

1. ująwszy karabinek w obie ręce i trzymając go poziomo przed głową, zamkiem ku górze, opiera się o ziemię na zgiętych łokciach i końcach palców nóg; wyprężając całe ciało posuwa się w przód, posiłkując się łokciami i końcami palców nóg, zwraca przy tym uwagę, aby ciało było uniesione nad powierzchnią ziemi tylko o tyle, o ile jest to konieczne do wykonania ruchu;
2. trzymając karabinek w prawej ręce, zamkiem skierowanym nieco ku górze podciąga prawe kolano jak najbliżej tułowia, po czym przy pomocy lewej ręki opartej o ziemię przesuwa całe ciało w przód jak najbliżej ziemi.

Skok wykonywa szeregowiec na komendę (,,Na wprost do rowu) skok - biegiem marsz". Na "Skok" szeregowiec, jeśli strzelał i ma karabinek nie naładowany, ładuje i zabezpiecza go, zapina ładownicę i przygotowuje się do poderwania podobnie, jak to podano w § 217, omawiającym powstanie.

Na hasło "Biegiem marsz" szeregowiec sprężyście zrywa się i biegnie naprzód. Jeżeli wyznaczone stanowisko jest zbyt daleko, aby je osiągnąć jednym skokiem, stosuje samodzielnie konieczne przerwy w biegu ("przerwy oddechowe").

Warto przeczytać również fragment podręcznika "Krakusów" na temat strzelania z karabinka z konia.

Na komendę "Do boju - broń", a w razie potrzeby samorzutnie, zdejmuje jeździec na koniu karabinek z postawy "Przez plecy - broń" w następujący sposób:

• odpina prawą ręką troczek;
• ujmuje prawą ręką szyjkę karabinka i wysuwa kolbą w przód tak, aby można było następnie przesunąć całą prawą rękę między karabinkiem a tułowiem;
• chwyta karabinek prawą lęka za szyjkę i podnosi go do góry tak, aby następnie mógł przerzucić pas karabinka przez głowę;
• opiera prawą pięść (trzymając karabinek) na prawym udzie w odległości 2 dłoni od stawu biodrowego; karabinek skierowany wylotem lufy ukośnie w lewo w przód i do góry (w razie potrzeby oparty o lewe przedramię) (ryc. 80).

Przewieszanie karabinka przez plecy wykonuje jeździec na komendę "Przez plecy - broń" w odwrotnym porządku jak przy zdejmowaniu.

Władanie ręcznym karabinem maszynowym.

Zarówno w postawie swobodnej jak zasadniczej z bronią u nogi celowniczy trzyma ręczny karabin maszynowy według zasad podanych w §§ 205 i 206 dla postaw ze zwykłym karabinkiem.

Prawa ręka trzyma ręczny karabin maszynowy, objęty kciukiem od tyłu, za lufę, pozostałymi zaś palcami, zwartymi od przodu, za rurę gazową.

Lewa ręka i reszta ciała, zależnie od postawy, w jakiej się znajduje celowniczy w danej chwili.

Chwyty "Na pas - broń" i "Do nogi - broń" wykonywa celowniczy w taki sam sposób jak "Na pas - broń" i "Do nogi - broń" zwykłym karabinkiem (§§ 207 i 208).

Na komendę "Do przejrzenia - broń" celowniczy zawiesza ręczny karabin maszynowy pasem na szyi, kolbą w lewo w dół, wylotem lufy w prawo w górę.

Skoro przeglądający znajdzie się tuż przy celowniczym, ten napina zamek i zabezpiecza karabin maszynowy.

Dowódca przegląda go, po czym celowniczy wobec przeglądającego odbezpiecza i opuszcza spust. Gdy przeglądający przechodzi do następnego szeregowca, celowniczy wraca do pierwotnej postawy.

Podczas zwrotów w miejscu i w marszu, a także w czasie marszu z ręcznym karabinem maszynowym, celowniczy postępuje według zasad podanych w § 213.

Do biegu bierze celowniczy ręczny karabin maszynowy prawą ręką w środku ciężkości lub w obie ręce, ujmując go ręką lewą za nakładkę, a prawą za szyjkę kolby.

W drugim wypadku niesie go wylotem lufy skierowanym nieco w lewo w skos, w górę.

Padanie wykonywa celowniczy tak samo jak z karabinkiem (§ 217), przytrzymując ręczny karabin maszynowy prawą ręką podchwytem za nakładkę i chroniąc go przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem.

Ręczny karabin maszynowy leży chłodnicą na lewym przedramieniu.

Sposób wykonania podaje "Instrukcja strzelecka cz. II. Ręczny i lekki karabin maszynowy" w odpowiednich paragrafach.

Władanie pistoletem wykonuje się według "Instrukcji strzeleckiej część VIII. - O. 5/1937. VIII. Pistolet Vis wz. 35".

W postawie zasadniczej ze sztandarem u nogi podoficer sztandarowy trzyma sztandar postawiony przy prawej nodze, na trzewiku drzewca, na wysokości palców prawej nogi.

Drzewce przytrzymuje prawa ręka dłonią powyżej pasa głównego; łokieć prawej ręki lekko przyciśnięty do ciała.

W postawie swobodnej sztandar pozostaje przy prawej nodze.

Gdy oddział wykonywa chwyt "Szable - w dłoń", podoficer sztandarowy kładzie sztandar prawą ręką, pomagając sobie lewą, na prawe ramię.

Płat sztandaru musi być oddalony co najmniej na szerokość dłoni od barków.

Gdy oddział wykonywa chwyt "Szable - schroń", podoficer sztandarowy przenosi sztandar prawą ręką, pomagając sobie lewą, do podstawy u nogi.

W dłuższym marszu nosi podoficer sztandarowy sztandar na prawym lub lewym ramieniu.

W marszu i podczas słoty, na rozkaz dowódcy, zakłada się na sztandar pokrowiec.

Na komendę "Prezentuj - broń" stawia się sztandar drzewcem pionowo przy prawym ramieniu, prawa ręka obejmuje trzewik, a lewa przytrzymuje drzewce na wysokości ramienia. W tym położeniu pozostaje sztandar, dopóki nie padnie komenda "Na ramię - broń", po której się przenosi sztandar w położenie jak w § 229.

Salutowanie w miejscu wykonywa podoficer sztandarowy z postawy "Prezentuj - broń" w chwili, gdy przełożony, którego się salutuje sztandarem, zbliży się na 6 kroków.

Przy salutowaniu przed Prezydentem Rzeczypospolitej i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych (Naczelnym Wodzem) podoficer sztandarowy wykonywa zwrot na prawo w skos i pochyla sztandar oburącz w przód tak, aby drzewce sztandaru było poziomo, a płat sztandaru na wysokości 2 dłoni od ziemi. W tej postawie pozostaje, dopóki przełożony nie minie trzeciego żołnierza, stojącego na lewo od sztandaru, po czym bez osobnej komendy przenosi sztandar z powrotem do postawy prezentowania.

Przy salutowaniu przed innymi przełożonymi, których się salutuje sztandarem, podoficer sztandarowy postępuje jak wyżej z tą różnicą, że opuszcza sztandar tak, aby drzewce było pochylone o 45° od ziemi.

W marszu (podczas defilady) salutowanie sztandarem odbywa się w taki sam sposób. Podoficer sztandarowy pochyla sztandar na 6 kroków przed przełożonym, a bierze go, bez osobnej komendy, na ramię 3 kroki za nim.

Postawa zasadnicza podoficera sztandarowego ze sztandarem na koniu jest następująca: sztandar spoczywa trzewikiem drzewca w tulei na bandolierze, płat sztandaru oddalony na szerokość dłoni od barku; drzewce przytrzymuje prawa ręka dłonią powyżej pasa głównego, łokieć prawej ręki lekko przyciśnięty do ciała, lewa trzyma wodze.

Postawę zasadniczą przybiera się na komendę "Baczność" lub "Prezentuj - broń".

Na komendę "Spocznij" podoficer sztandarowy opiera drzewce sztandaru o prawy bark, prawa ręka, swobodnie opuszczona w dół, ujmuje drzewce podchwytem.

Salutowanie wykonywa podoficer sztandarowy z postawy zasadniczej, wyprostowując prawą rękę trzymającą drzewce sztandaru, i pochyla sztandar w przód jak można najwięcej.

Przy salutowaniu w marszu podoficer sztandarowy pochyla sztandar na 12 kroków przed przełożonym, a bierze go do postawy zasadniczej na 6 kroków za nim.

REGULAMIN KAWALERII cz.1 d/e