O miarach i wagach używanych przez łuczników.
[O miarach i wagach używanych przez łuczników.]

O rozmaitych dawnych jednostkach miar ciekawe informacje można znaleźć m.in. na stronie:
wojciechlitewiak.w.interia.pl/jedmiar/dawne.htm

nazwaang. (skrót) symboldzieli się naprzeliczanieuwagi
na metrycznez metrycznych
jednostki długości
calinch (in) " 1in = 2,54cm1cm = 0,394indługości naciągu,
wymiary strzał, łuku

często stosuje się ułamki cala:
1/2 1/4 1/8 1/16 1/32 etc.
lub tysięczne
stopafoot (ft)12 cali1ft = 0,3048m1m = 3,2809ftodległość strzelania
jardyard (yd)3 stopy1yd = 0,9144m1m = 1,0936ydodległość strzelania
sążeńfathom6 stóp1 sążeń = 1,829m1m =
0,547 sążnia
odległość strzelania
(rzadko stosowana)
milamile1760 jardów1 mila = 1,6093km1km =
0,6214 mili
odległość strzelania
jednostki masy (wagi)
grangrain (gr) 1gr =0,064799g
1gr = 64,799mg
1g = 15,43234grciężar grotów, strzał
NIE NALEŻY MYLIĆ
GRANA Z GRAMEM!
uncjaounce (oz) 1oz = 28,35g1g = 0,035oz 
funtpound (lb) # 1lb = 0,4536kg1kg = 2,20lbsiła łuku
cetnar krótki
(amerykański)
short centner (cwt)100 funtów1cwt = 45,36kg1kg = 0,022cwtsiła łuku (rzadko stosowana)
cetnar długi
(brytyjski)
long centner 1 cetnar = 50,6kg1kg =
0,0198 cetnara
siła łuku (rzadko stosowana)


Siła (twardość, waga) łuku to siła potrzebna do odciągnięcia cięciwy na określoną odległość (długość naciągu), przez producentów łuków zwykle podawana w funtach dla standardowej długości naciągu 28 cali; coraz częściej do podania twardości używa się kilogramów.
Siłę łuku dla naszej własnej naciągu możemy zmierzyć odciągając cięciwę za pomocą dynamometru (wagi sprężynowej) lub wieszając go cięciwą w dół i przyczepiając do jej środka odpowiednie obciążenie. Oczywiście im dalej odciągamy cięciwę, tym większej siły musimy użyć (nie dotyczy nowoczesnych łuków bloczkowych!)
Na dole majdanu lub dolnym ramieniu współczesnego łuku najczęściej znajdziemy napis informujący o jego sile (niestety, nie zawsze zgadzający się z rzeczywistością...). Zapis 40#18@28" oznacza łuk o sile 40 funtów czyli 18 kilogramów przy długości naciągu 28 cali (@ czyta się po angielsku "at" czyli "przy")
Nie majac dynamometru można z grubsza oszacować siłę łuku dodając lub odejmując 2 funty na każdy cal różnicy w długości naciągu, czyli np. łuk oznaczony 40#@28" powinien mieć siłę 42# przy 29", ale to mało precyzyjna metoda.

Hidayat al-rami: pomiar siły łuku.
# funtykilogramy# funtykilogramy
156,87031,8
209,17534,0
2511,38036,3
3013,68538,6
3515,99040,8
4018,19543,1
4520,410045,4
5022,710547,6
5524,911049,9
6027,211552,2
6529,512054,4













Długość naciągu (naciąg) to odległość na jaką odciągamy przy strzelaniu cięciwę. W łukach tradycyjnych zazwyczaj mierzy się ją od punktu nałożenia strzały na cięciwę do grzbietu łuku i podaje w calach.
Zależy od budowy łucznika, stylu strzelania i typu łuku.
Każdy łuk ma maksymalną długość naciągu, poza którą zaczyna "sztywnieć", czyli siła potrzebna do naciągnięcia gwałtownie rośnie. Przeciąganie łuku poza maksymalny naciąg może spowodować jego uszkodzenie (wrazliwe są na to zwłaszcza "długie" łuki drewniane, dużo mniej elastyczne niż kompozytowe refleksyjne).

długości strzałi łuków
calecentymetrycalecentymetry
2255,948121,9
2358,450127,0SKB
2461,052132,1
2563,554137,2
2666,056142,2
2768,658147,3
2871,160152,4typowy hunter
2973,762157,5
3076,264162,6
3178,766167,6
3281,368172,7typowy sportowy
3383,870177,8
3486,472182,9
3588,974188,0longbow
3691,476193,0


Wysokość cięciwy to odstęp między założoną na łuk cięciwą a wewnętrzną stroną rękojeści (miejscem oparcia dłoni). Odległość tę podaje się w calach lub centymetrach i ustawia przez dobranie odpowiedniej długości cięciwy a potem jej mniejsze lub większe skręcanie. Jest to jeden z etapów regulacji łuku, mający duży wpływ na moment "zejścia" strzały z cięciwy i przebieg strzału.
Istnieje również takie coś jak "reguła kciuka" (ang. fistmelee): między majdanem a cięciwą powinna się mieścić pięść z wyciągniętym kciukiem, ale ma to sens tylko w odniesieniu do niektórych typów łuków.
Zbyt mała odległość powoduje uderzanie cięciwy w przedramię łucznika, zbyt duża (za krótka cięciwa) może doprowadzić nawet do pęknięcia łuku.

Przewyższenie siodełka. Strzały zazwyczaj nie nakładamy na cięciwę całkowicie prostopadle, jej osada jest założona nieco wyżej niż punkt w którym opiera się na majdanie. Wielkość tego przewyższenia jest podawana w centymetrach lub ułamkach cala i wynosi zwykle od 0,5 do 1,5 cm.
Dzięki niemu podczas strzału opierzenie przeleci tuż nad dłonią łuczną (lub w niektórych łukach - nad specjalną półeczką na której opieramy strzałę), nie zaczepiając o nią.
Miejsce założenia strzały jest najczęściej zaznaczone na cięciwie za pomocą siodełka (owijki z wgłębieniem) lub koralików i dobranie jego położenia jest istotnym elementem regulacji łuku.

Głębokość cięciwy w łuku refleksyjnym odległość między założoną na łuk cięciwą a najgłębszym miejscem górnego/dolnego ramienia (mierzona pod kątem prostym do cięciwy). W typowym współczesnym łuku będzie to miejsce połączenia ramion z majdanem, natomiast w historycznym łuku refleksyjnym - punkt w pobliżu środka uginającej się części ramienia. Porównując głębokość cięciwy "na górze" i "na dole" możemy wnioskować (przynajmniej w łukach o typowej konstrukcji) o tillerze czyli wzajemnym stosunku siły ramion.

Tiller (ang.) to stosunek siły górnego i dolnego ramienia łuku, któe zazwyczaj nie są dokładnie identyczne. Najprościej oszacować go mierząc różnicę głębokości cięciwy na obu ramionach. Najczęściej górne ramię jest trochę słabsze od dolnego, przez co ugina się bardziej i głębokość cięciwy "na górze" jest nieco większa niż "na dole" (co nazywa się tillerem pozytywnym). Rzadko, ale przy niektórych sposobach strzelania ustawia się tiller zerowy lub nawet negatywny.
Takie "geometryczne" podejście do tilleru ma sens tylko przy łukach o w miarę symetrycznej budowie.

Spin to jednostka sprężystości strzały, wielkość ugięcia promienia strzały podpartej na końcach i obciążonej na środku ciężarem 2 funtów. Zależy od średnicy, sztywności materiału i długości promienia strzały (odległości między punktami podparcia).
Zapis 0,650@26" oznacza ugięcie 0,650 cala przy długości promienia strzały 26 cali.
Żeby nie było przypadkiem zbyt prosto, z jakiś niewytłumaczalnych powodów promienie drewniane standardowo mierzy się przy rozstawie punktów podparcia 26" a aluminiowe i karbonowe 28".
Spin strzał musi być dobrany do siły danego łuku, żeby przy strzale wygięły się one odpowiednio i ominęły majdan nie dotykając go (tzw. paradoks łucznika).

Numer spinu. Przy określaniu spinu wynik pomiaru często (zwłazcza dla strzał drewnianych) przelicza się dzieląc odległość między punktami podparcia 26" przez wartość ugięcia w calach i zaokrągla do pełnych cyfr otrzymując tzw. numer spinu #. Na przykład 26" / 0,650" = 40#.
Jest to o tyle wygodny system, że otrzymany numer W PRZYBLIŻENIU odpowiada sile łuku w funtach, do jakiego taka strzała teoretycznie pasuje przy normalnej długości naciągu. Dla konkretnego łuku i łucznika praktyka może być inna, dlatego stosuje się specjalne tabele ułatwiające dobór spinu.
Ponieważ pomiar ugięcia wielu promieni z dokładnością rzędu 0,1mm jest w praktyce bardzo trudny, więc najczęściej zamiast konkretnej numeracji podaje się przedział np. promienie 40-45#. Precyzja +/- 2,5 numeru jest w zupełności wystarczająca do większości zastosowań.

numerugięcie numerugięcie numerugięcie
#cale milimetry #cale milimetry #cale milimetry
201,30033,02 460,56614,38 720,3619,17
211,24831,70 470,55514,10 730,3579,07
221,19630,38 480,54313,79 740,3528,94
231,14429,06 490,53213,51 750,3478,81
241,09227,74 500,52013,21 760,3438,71
251,04026,42 510,51112,98 770,3388,59
261,00525,53 520,50112,73 780,3348,48
270,97124,66 530,49212,50 790,3298,36
280,93623,77 540,48212,24 800,3258,26
290,90222,91 550,47312,01 810,3218,15
300,86722,02 560,46511,81 820,3178,05
310,84221,39 570,45711,61 830,3147,98
320,81720,75 580,44911,40 840,3107,87
330,79320,14 590,44111,20 850,3067,77
340,76819,51 600,43311,00 860,3037,7
350,74318,87 610,42610,82 870,2997,59
360,72418,39 620,42010,67 880,2967,52
370,70617,93 630,41310,49 890,2927,42
380,68817,48 640,40710,34 900,2897,34
390,66916,99 650,40010,16 910,2867,26
400,65016,51 660,39410,01 920,2837,19
410,63616,15 670,3889,86 930,2807,11
420,62115,77 680,3839,73 940,2777,04
430,60715,42 690,3779,58 950,2746,96
440,59215,04 700,3719,42
450,57814,68 710,3669,30


Tabela doboru parametrów promieni drewnianych.
* kolorem szarym zaznaczono te parametry, które dla typowych, dostępnych w handlu promieni cedrowych występują w dwóch różnych średnicach. Długość takich nieprzyciętych promieni to 32" (81cm)

Siła łuku przy
danej długości
naciągu
Długość naciągu
funty #kg24 cale25"26"27"28"29"30"31"32"
61cm64cm66cm69cm71cm74cm76cm79cm81cm
20-25 9-11<25<25<25<25<2525-3030-3535-4040-45
25-3011-14<25<25<2525-3030-3535-4040-4545-5050-55
30-3514-16<25<2525-3030-3535-4040-4545-5050-5555-60
35-4016-18<2525-3030-3535-4040-4545-5050-5555-6060-65
40-4518-2025-3030-3535-4040-4545-5050-5555-6060-6565-70
45-5020-2330-3535-4040-4545-5050-5555-6060-6565-7070-75
50-5523-2535-4040-4545-5050-5555-6060-6565-7070-7575-80
55-6025-2740-4545-5050-5555-6060-6565-7070-7575-8080-85
60-6527-3045-5050-5555-6060-6565-7070-7575-8080-8585-90
65-7030-3250-5555-6060-6565-7070-7575-8080-8585-9090-95


25-30średnica 5/16" (7,94mm)
30-35
35-40
40-45
40-45średnica 11/32" (8,73mm)
45-50
50-55
55-60
60-65
60-65średnica 23/64" (9,13mm)
65-70
70-75
75-80


Procent wyważenia strzały FOC (Forward Of Centre) to stosunek odległości pomiędzy środkiem ciężkości i środkiem strzały do długości strzały, wyrażany w procentach. Zazwyczaj wynosi +5% do +10% (środek ciężkości bliżej grotu niż środek strzały), ale np. w strzałach do strzelania na odległość często 0% (środek ciężkości leży dokładnie w środku strzały), albo nawet trochę ujemny (środek ciężkości dalej od grotu niż środek strzały).

Waga strzał i ich komponentów. 70, 100, 125, 145 i 160 granów to waga typowych grotów do strzał drewnianych. 500 granów waży "standardowa" współczesna strzała myśliwska, często używana przy porównywaniu osiągów różnych łuków.

granygramygranygramy
503,241459,40
603,891509,72
654,2116010,37
704,5416510,69
754,8618011,66
805,1820012,96
855,5122014,26
905,8330019,44
1006,4840025,92
1107,1350032,4
1258,1060038,88
1409,07


Ułamki cala. W angielskiej literaturze łuczniczej z uporem godnym lepszej sprawy stosuje się zamiast setnych czy tysięcznych ułamki: 2, 4, 8, 16, 32 i 64 części cala. Nadaje to tekstowi swoistego kolorytu, jednak ktoś nieprzyzwyczajony musi się chwilę zastanowić zanim powie, że 1/4 to więcej niż 7/32.
Standardowe średnice gotowych promieni drewnianych to 5/16, 11/32 i 23/64".

ułamki calamilimetry
125,40
1/212,70
23/649,13
11/328,73
21/648,33
 5/167,94
19/647,54
 9/327,14
17/646,75
 1/4 6,35
 7/325,56
 3/164,76
 1/8 3,18
 3/322,38
 1/161,59
 3/641,19
 1/320,79